Tham vấn y khoa: Thạc sĩ Vũ Thị Nhiễu
Biên tập viên: Mai Hoàng Anh
Xuyên tâm liên là một loại thảo dược nổi tiếng trong Đông y có tính hàn, vị đắng. Xuyên tâm liên đặc biệt được nhiều người biết đến qua đợt dịch Covid 19. Thảo dược này theo Đông y có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trị cảm cúm, trị sốt, trị viêm họng… rất tốt. Vậy xuyên tâm liên có tác dụng gì và sử dụng như thế nào cho hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết sau nhé!
Mục lục
1. Xuyên tâm liên là gì?

Xuyên tâm liên có nhiều tên gọi khác nhau, trong đó phổ biến nhất là: cây lá đắng, khổ đờm thảo và công cộng.
Xuyên tâm liên có tên khoa học là Andrographis paniculata.
Xuyên tâm liên là loại cây thân thảo. Thân cây có nhiều đốt và cành lá mọc đối nhau:
- Chiều cao của cây từ 30 đến 80 cm.
- Lá cây có hình trứng thuôn dài hay hình mác.
- Hoa xuyên tâm liên màu trắng, nhỏ, mọc thành từng chùm.
- Quả xuyên tâm liên dài khoảng 15mm.
Cây xuyên tâm liên mọc ngoài tự nhiên rất nhiều ở phía Bắc nước ta. Đây là 1 trong 70 vị thuốc nam được Bộ Y tế khuyến khích trồng trong vườn thuốc tại các cơ sở y tế.
Trên thực tế, cây xuyên tâm liên có nguồn gốc từ Ấn Độ và Sri-Lanka. Một thời gian sau, cây được du nhập và trồng nhiều ở khu vực các nước Đông Nam Á và Nam Á. Hiện tại, cây được trồng chủ yếu nhiều ở các nước châu Phi, Úc, Caribe và Trung Mỹ.
2. Hình ảnh cây xuyên tâm liên
Những bức ảnh về cây xuyên tâm liên dưới dây sẽ giúp bạn có cái nhìn rõ ràng hơn về loại thảo dược quý này:




3. Xuyên tâm liên trị bệnh gì?
Toàn bộ phần thân cây trên mặt đất đều được sử dụng để làm thuốc. Khi tới lúc thu hoạch, cây xuyên tâm liên sẽ được cắt ngắn, sau đó đem phơi và sây khô để bảo quản lâu dài.
Là 1 cây thuốc nam quý, xuyên tâm liên được sử dụng rộng rãi từ lâu trong Y Học Cổ Truyền trong nhiều bài thuốc khác nhau. Từ xưa tới nay, xuyên tâm liên được sử dụng để trị rất nhiều bệnh khác nhau như: cảm cúm, sốt, viêm họng, viêm amidan, viêm phổi, mụn nhọt, mẩn ngứa, tiểu buốt, viêm âm đạo, bệnh gan, thuỷ đậu, tăng huyết áp, tiểu đường… tuỳ theo hàm lượng chiết xuất của trong các bài thuốc mà có tác dụng trong điều trị các bệnh khác nhau.

4. Tác dụng của xuyên tâm liên
Được sử dụng rộng rãi trong Y Học Cổ Truyền từ lâu, xuyên tâm liên theo Đông y là thảo dược có vị đắng, tính hàn, quy vào kinh phế, vị, đại tràng và tiểu trưởng. Xuyên tâm liên có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, hoạt huyết, chỉ thống.
Vì những đặc tính này mà theo Đông y, xuyên tâm liên được sử dụng trong điều trị các bệnh cụ thể như:
- Trị cảm cúm, sốt
- Trị bệnh đường hô hấp: viêm họng, viêm phổi, viêm amidan
- Trị triệu chứng tiểu buốt, tiểu rắt mà nguyên dân do viêm đường tiết niệu
- Trị bệnh nữ giới: viêm âm đạo gây khí hư, đau bụng kinh
- Trị mụn nhọt, mẩn ngứa do thấp nhiệt
- Trị bệnh dạ dày
- Trị bệnh đau nhức xương khớp
- Trị vết thương do rắn cắn

Theo Y học hiện đại, xuyên tâm liên có thành phần hoạt chất chính là Andrographolide có tác dụng ức chế sự nhân lên của virus và chống viêm hiệu quả. Vì thế, cây có các tác dụng sau:
- Tác dụng chống viêm: Andrographolide trong xuyên tâm liên giúp tăng hoạt động của các tế bào bạch cầu và tác động qua hormone vỏ tuyến thượng thận, từ đó giúp chống viêm rõ rệt.
- Tác dụng kháng khuẩn: Andrographolide có tác dụng mạnh mẽ trong việc ức chế và kháng vi khuẩn, vi sinh vật, virus, nấm và ký sinh trùng.
- Tác dụng hạ nhiệt: Đối với các trường hợp bị sốt do bệnh đường hô hấp, xuyên tâm liên có tác dụng hạ nhiệt cơ thể.
- Tác dụng với bệnh Covid 19: Đợt dịch Covid 19 chứng kiến hiện tượng nhiều người mách nhau tìm và mua xuyên tâm liên để uống phòng và điều trị bệnh Covid 19. Các thành phần hoạt chất trong xuyên tâm liên có khả năng ức chế sự nhân lên của virus.
Đối với bệnh Covid 19, tại Việt Nam, theo công văn số 1306/BYT-YDCT ngày 17/3/2020của Bộ trưởng, Bộ Y tế ban hành về việc sử dụng thuốc y học cổ truyền trong phòng và hỗ trợ điều trị viêm đường hô hấp cấp do nCoV, một số bài thuốc có sử dụng xuyên tâm liên như bài Ngân kiều tán và Ngân kiều tán gia giảm.
Chúng ta có thể sử dụng xuyên tâm liên cho điều trị ở giai đoạn khởi phát của bệnh theo hướng dẫn của Bộ Y tế là có cơ sở nhưng tất cả phải tuyệt đối tuân thủ theo sự chỉ dẫn của thầy thuốc và bác sĩ chuyên ngành.
Theo Dược sĩ Nguyễn Thành Triết – Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM cơ sở 3 chia sẻ trên Báo VnExpress
Trong thời điểm dịch Covid bùng phát và lây lan mạnh ở Việt Nam năm 2021, Bộ Y tế đã cho phép sử dụng Xuyên tâm liên để điều trị Covid-19 – Thông tin được đăng trên kênh VTC16:
5. Cách dùng xuyên tâm liên điều trị 7 bệnh phổ biến qua bài thuốc Đông y
Xuyên tâm liên có tác dụng rất tốt trong điều trị bệnh. Tuy nhiên không nên tự ý sử dụng loại thảo dược này hoặc sử dụng sai cách thức. Vì thế trong bài viết này, chúng tôi sẽ chia sẻ cho bạn 7 cách sử dụng xuyên tâm liên chữa bệnh qua các bài thuốc Đông y:
5.1. Chữa bệnh viêm họng, viêm amidan
Chuẩn bị:
- Xuyên tâm liên: 6g;
- Kim ngân hoa: 10g;
- Huyền sâm: 12g;
- Mạch môn: 12g;
Cách thực hiện:
- Rửa sạch các nguyên liệu rồi cho vào ấm sắc lấy nước để uống trong ngày.
- Mỗi ngày dùng 1 thang và liên tục từ 7 đến 10 ngày.

5.2. Chữa bệnh viêm phổi, viêm phế quản, viêm xoang
Chuẩn bị:
- Xuyên tâm liên: 10g;
- Kim ngân hoa: 10g;
- Bách bộ: 10g;
- Mạch môn lương: 10g;
Cách thực hiện:
- Rửa sạch các nguyên liệu rồi cho vào ấm sắc cùng 1 lít nước;
- Lấy nước uống trong ngày, mỗi ngày dùng 1 tháng và liên tục trong 7 ngày.
5.3. Chữa bệnh tiểu buốt, tiểu rắt do viêm đường tiết niệu
Triệu chứng tiểu buốt, tiểu rắt có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong trường hợp nguyên nhân gây ra là viêm đường tiết niệu, bạn có thể áp dụng cách sau:
Cách thực hiện:
- Lấy 20g lá xuyên tâm liên rửa sạch, sau đó giã nát và lọc lấy nước;
- Uống mỗi ngày 1 lần.

5.4. Chữa bệnh gan
Chuẩn bị:
- Cây xuyên tâm liên tươi: 25g;
- Cây xạ đen: 15g;
- Cây an xoa: 15g;
Cách thực hiện:
- Cho các nguyên liệu vào ấm, sắc trên bếp tới khi cạn nước còn 1 nửa;
- Chia nước sắc thành 2 phần bằng nhau và uống sau mỗi bữa ăn.
5.5. Chữa bệnh rối loạn đường tiêu hoá:
Chuẩn bị:
- Xuyên tâm liên: 10g;
- Khổ sâm: 10g
Cách thực hiện:
- Đem 2 nguyên liệu trên đun cùng với nước;
- Lấy nước uống trong ngày tới khi hết triệu chứng bệnh;

5.6. Chữa áp xe
Chuẩn bị:
- Lá xuyên tâm liên
- Muối hạt
- Nước
Cách thực hiện:
- Rửa lá xuyên tâm liên thật sạch rồi đem giã nát cùng ít muối hạt, chắt lấy nước uống;
- Cho phần bã sau khi giã vào khăn mềm, buộc lên vùng bị áp xe;
- Mỗi ngày thực hiện 1 lần
Lưu ý: Do cách chữa này để lá xuyên tâm liên tiếp xúc trực tiếp với vùng bị áp xe nên cần làm sạch lá kỹ càng tránh gây nhiễm trùng thêm cho ổ áp xe.
5.7. Chữa bệnh mụn nhọt, mẩn ngứa, viêm ngoài da
Cách thực hiện:
- Đem xuyên tâm liên khô hoặc tươi đi sao vàng;
- Cho vào nồi đun cùng 3-5 lít nước trong 30 phút;
- Chắt lấy nước và xông vào vùng bị bệnh tới khi nguội rồi đi tắm;
- Mỗi ngày thực hiện 1 lần.
6. Uống xuyên tâm liên hàng ngày có tốt không? – 8 lưu ý quan trọng khi dùng
Thực tế có rất nhiều bạn gửi thắc mắc tới nhà thuốc không biết uống xuyên tâm liên hàng ngày thì có tốt không? – Câu trả lời là: Không! Bản thân xuyên tâm liên có tính hàn (lạnh) nên không được sử dụng lâu dài vì sẽ gây ảnh hưởng tới tì vị, đặc biệt những người bị hư hàn thì càng không nên sử dụng. Việc lạm dụng uống xuyên tâm liên mỗi ngày có thể khiến bạn dễ mắc bệnh đường hô hấp hơn vì tính hàn của cây thuốc.

Bạn không nên nghĩ rằng một cây thuốc tốt thì chúng ta có thể sử dụng liên tục mỗi ngày. Tuy là một cây thuốc quý với nhiều công dụng trong điều trị các loại bệnh nhưng để điều trị các loại bệnh đó thì cần kết hợp với các loại dược thảo khác.
Vì thế khi sử dụng xuyên tâm liên bạn cần lưu ý 8 điều sau:
- Không dùng cho người bị bệnh đông máu
- Không dùng cho người đang bị chấn thương
- Không dùng cho người mới sau phẫu thuật
- Không dùng cho người bị tụt huyết áp
- Phụ nữ có thai và cho con bú cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng
- Khi sử dụng các bài thuốc từ xuyên tâm liên để chữa bệnh, tuyệt đối tuân thủ liều lượng đã được kê; nếu có triệu chứng bất thường khi dùng cần đến gặp bác sĩ ngay
- Không dùng hàng ngày như một cách để phòng ngừa Covid 19 vì tính hàn của cây tích tụ sẽ làm cơ thể dễ mắc bệnh hơn
- Không dùng khi đang sử dụng các loại thuốc: thuốc chống đông máu, thuốc kháng tiểu cầu, thuốc chống đông máu, thuốc ức chế miễn dịch
Nếu bạn muốn sử dụng xuyên tâm liên để phòng bệnh thì nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để kết hợp với các loại dược liệu khác giúp cân bằng tính hàn của cây và tăng hiệu quả phòng và điều trị bệnh.
7. Phytocine – Kháng sinh tự nhiên bảo vệ đường hô hấp từ xuyên tâm liên
Nhằm tận dụng những tác dụng nổi bật của xuyên tâm liên và giúp người dùng có thể thoải mái sử dụng mỗi ngày một cách an toàn, công ty TNHH Y Dược 3T đã cho ra mắt sản phẩm Phytocine – Kháng sinh tự nhiên bảo vệ đường hô hấp. Phytocine được điều chế từ 5 thành phần chính và có nguồn gốc hoàn toàn từ thiên nhiên. Ngoài việc được tinh chiết từ xuyên tâm liên, sản phẩm còn được bào chế từ cây thanh ngâm và 3 loai kháng sinh tự nhiên quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày là: gừng gió, tỏi và mật ong.
Sự kết hợp giữa 5 thành phần tự nhiên này đem lại cho Phytocine những tác dụng cực kỳ rõ rệt trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh:
- Giúp giảm ho và giảm lượng đờm trong họng
- Giảm triệu chứng tức ngực, khó thở của bệnh nhân
- Tán phong hàn, giảm đau, trị ứ huyết chữa trúng gió
- Kháng viêm, điều trị cảm lạnh
- Hỗ trợ chữa bệnh viêm xoang, viêm mũi
- Hỗ trợ trị ho mãn tính (ho mạn tính), cảm cúm, viêm họng
- Tăng cường hệ thống miễn dịch, tăng sức đề kháng, hệ miễn dịch
- Hỗ trợ điều trị các triệu chứng của covid

Các bạn quan tâm tới sản phẩm Phytocine có thể xem thông tin chi tiết và đặt mua ở đây:
Phytocine được sản xuất trên dây chuyền đạt chuẩn GMP và được Bộ Y Tế – Cục An toàn Thực phẩm đã kiểm nghiệm và chứng nhận sản phẩm Phytocine đạt tiêu chuẩn về độ an toàn theo quy định số 02/2020/PMP28-TCCS ngày 03/02/2020. Sản phẩm được cấp phép phân phối rộng rãi trên toàn quốc.
Tác dụng của Phytocine đã được đài truyền hình VTC16 làm phóng sự phỏng vấn Thạc sĩ – Dược sĩ Trần Phi Hùng – Trưởng khoa Dược, Bệnh viện Y học Cổ Truyền Trung Ương:
Qua bài viết trên, hy vọng bạn đọc đã hiểu rõ hơn về tác dụng của xuyên tâm liên, các bài thuốc ứng dụng để điều trị bệnh cùng những lưu ý quan trọng khi sử dụng. Hãy nhớ tuy xuyên tâm liên có nhiều tác dụng rất tốt nhưng bạn không nên tự ý sử dụng mà cần tham khảo ý kiến của bác sĩ. Bên cạnh đó, nếu bạn muốn sử dụng xuyên tâm liên để phòng ngừa bệnh hô hấp, bạn có thể tham khảo sản phẩm Phytocine có thể sử dụng đều mỗi ngày. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về việc sử dụng xuyên tâm liên hoặc các bệnh liên quan tới đường hô hấp, xin liên hệ theo số hotline: 087.904.8866 để được các bác sỹ tư vấn, giải đáp. Chúc các bạn luôn khỏe mạnh, hạnh phúc!
Bài viết này có hữu ích không?